Της Καντάκου Φωτεινής, Λογοθεραπεύτριας – Φιλολόγου
Το Makaton είναι ένα μοναδικό γλωσσικό πρόγραμμα που αξιοποιεί χειρονομίες και σύμβολα παράλληλα με τη χρήση της ομιλίας για να ενθαρρύνει την επικοινωνία και να προωθήσει τη γλωσσική ανάπτυξη ( https://makatonhellas.gr/ ). Χρησιμοποιείται από εκπαιδευμένους ειδικούς σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι υποστηρίζουν ανθρώπους κάθε ηλικίας που αντιμετωπίζουν γλωσσικά ελλείμματα.
Η εκπαίδευση baby Makaton είναι μία πρόταση για γονείς και φροντιστές βρεφών και νηπίων (βρεφονηπιοκόμους, νηπιαγωγούς, ανθρώπους στο άμεσο περιβάλλον) που επιθυμούν να προωθήσουν τις επικοινωνιακές και γλωσσικές δεξιότητες των παιδιών τους. Μέσα από τις 6 συναντήσεις του προγράμματος θα μάθετε για την πορεία της γλωσσικής ανάπτυξης και τρόπους για να την ενισχύσετε, με δραστηριότητες ευχάριστες για σας και τα παιδιά σας. Απευθύνεται σε βρέφη και μικρά παιδιά που δεν αντιμετωπίζουν νευροαναπτυξιακό έλλειμμα και ο στόχος του είναι να προωθήσει τη γλωσσική ανάπτυξη μέσα από τις φυσικές αλληλεπιδράσεις γονέα-παιδιού.
Η γλωσσική ανάπτυξη προωθείται κυρίως μέσα από τις φυσικές αλληλεπιδράσεις των παιδιών με τους σημαντικούς άλλους. Το συναίσθημα, οι εμπειρίες, οι ευκαιρίες, προωθούν την ανταλλαγή μηνυμάτων και την κατανόηση πληροφοριών, όπου τα παιδιά αποκτούν συνδέσεις για τον φυσικό τους κόσμο. Έτσι η επικοινωνία δεν στηρίζεται αποκλειστικά στις λέξεις. Οι γλωσσικές πληροφορίες έρχονται μέσα από την κίνηση, τις αισθήσεις, την παρατήρηση, την εξερεύνηση, τη σχέση με τους άλλους. Τα βρέφη λοιπόν αρχικά δεν χρησιμοποιούν τις λέξεις. Βιώνουν τις λέξεις με πολυαισθητηριακά μέσα, και παράλληλα, ακούγοντας τους επικοινωνιακούς συντρόφους τους να μιλούν, μπορούν, σύμφωνα με την αναπτυξιακή τους ετοιμότητα, να συνδέουν τα ερεθίσματα με λεκτικές ταμπέλες. Πριν την έναρξη της ομιλίας τους αρχίζουν να χρησιμοποιούν χειρονομίες όπως δείξιμο, εκφράσεις προσώπου και άλλα στοιχεία της γλώσσας του σώματος για να εκφραστούν. Ειδικά η παρουσία φυσικών χειρονομιών, προωθεί την ανάπτυξη των πρώιμων ικανοτήτων επικοινωνίας συμπεριλαμβανομένων της βλεμματικής επαφής, εναλλαγής σειράς, από κοινού προσοχής, κοινωνικών αναφορών, όπου οι παραπάνω δεξιότητες αποτελούν τη βάση των προγλωσσικών συμπεριφορών.
Οι χειρονομίες λοιπόν δεν ‘μαθαίνονται’, καθώς είναι εμποτισμένες στη νευροβιολογική υπόσταση της ανθρώπινης ανάπτυξης. Έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί σε πειραματικά κλινικά περιβάλλοντα αλλά και σε δομημένα νευροαπεικονιστικά πειράματα στον παιδικό πληθυσμό (fMRI, fNIS), έχουν διατυπώσει ότι η κατανόηση και χρήση των χειρονομιών στη βρεφική και παιδική ηλικία ευοδώνει τη γλωσσική ανάπτυξη και δραστηριοποιεί νευρωνικά δίκτυα.
Το baby Makaton στηρίζεται στην αναμενόμενη εξελικτική επικοινωνιακή και γλωσσική πορεία των βρεφών και νηπίων. Δημιουργήθηκε από λογοθεραπευτές, προκειμένου να υποστηρίξουν γονείς και φροντιστές στο ταξίδι της επικοινωνιακής και γλωσσικής ανάπτυξης, με κατάλληλα αναπτυξιακά μέσα.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Capone, N.C.& Mc Gregor, K.K. (2004) Gesture Development: A review for clinical and Research Practices. Journal of Speech, Language and Hearing Research, 47(1), 173-186. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2004/015)
Goldin-Meadow, S (2015) Gesture as a Window onto Communicative Abilities: Implications for Diagnosis and Intervention. Perspectives on Language Learning and Education Volume 22.
Haberling S., Corballis P, Corballis M. 2016. Language, gesture, and handedness: Evidence for independent lateralized networks. http://dx.doi.org/10.1016/j.cortex.2016.06.003
https://leader.pubs.asha.org/doi/10.1044/leader.FTR5.15132010.np
Iverson, J. M., & Goldin-Meadow, S. (2005). Gesture paves the way for language development. Psychological Sciences: 16., 367–371.
Kendon A. (2004) Gesture: Visible Action as Utterance, Cambridge: Cambridge University press.
McNeil, D (2000) Language and Gesture. Cambridge: Cambridge University press.
Proverbio A, Gabaro V, Orlandi A, Zani A. Semantic brain areas are involved in gesture comprehension: An electrical neuroimaging study. Brain & Language 147 (2015) 30–40. http://dx.doi.org/10.1016/j.bandl.2015.05.002
Sheehan E, Namy L, Mills D. (2007). Developmental changes in neural activity to familiar words and gestures. Brain and Language 101 246–259. https://doi.org/10.1016/j.bandl.2006.11.008